Plaszak voorkomt dat röntgencontrastvloeistof in milieu belandt

Patiënten van Noordwest Ziekenhuisgroep en vijf andere Nederlandse ziekenhuizen die een CT-scan (met contrastmiddel) hebben ondergaan, krijgen vanaf 16 november 2020 een aantal plaszakken mee. De plaszak voorkomt dat röntgencontrastmiddelen via de urine in het water komt. In Nederland komt naar schatting jaarlijks 30 ton contrastvloeistof in het oppervlaktewater terecht.

De plaszakken worden op afdeling radiologie aan patiënten meegegeven. Thuis kan de patiënt de gevulde plaszakken bij het restafval deponeren. In de plaszak zit materiaal dat ervoor zorgt dat de urine direct na het plassen stolt. Er is dus geen gevaar voor lekkende zakken in de prullenbak, en ook geen risico op nare luchtjes. Naast Noordwest zijn de deelnemende ziekenhuizen: Erasmus MC, Maastricht UMC, Reinier de Graaf, Deventer Ziekenhuis en Antonius Groep Sneek. De proef duurt twee maanden.

Medicijngebruik
Het medicijngebruik in Nederland stijgt. Een deel van de medicijnen wordt in het lichaam opgenomen, maar medicijnresten komen in toenemende mate via de ontlasting en urine in het rioolwater terecht en uiteindelijk in het oppervlakte- en grondwater. Röntgencontrastmiddelen passeren vrijwel ongehinderd de afvalwaterzuivering. Omdat deze stoffen slecht afbreken, bestaat de kans dat deze stoffen ophopen in het milieu. In Nederland wordt naar schatting per jaar 140 ton medicijnresten en 30 ton röntgencontrastvloeistof (o.a. jodium) via zuivering op het oppervlaktewater geloosd. Aangezien het contrastmiddel na 24 uur uit het lichaam is verdwenen, kan de lozing van deze stoffen eenvoudig voorkomen worden door patiënten plaszakken mee te geven. De urine van de eerste plasbeurten na de CT-scan wordt daarin opgevangen.

Proef in zes ziekenhuizen
In 2019 hebben overheid, zorgsector en (drink)watersector gezamenlijk afgesproken om te komen tot een landelijke aanpak voor de vermindering van röntgencontrastmiddelen in water. Uit eerder sociologisch onderzoek in het Deventer Ziekenhuis is gebleken dat 86 % van de patiënten bereid is een plaszak te gebruiken om het milieu te ontzien. In dit vervolgonderzoek bij zes ziekenhuizen wordt getest of het ontwikkelde implementatieplan voldoende toepasbaar is zodat alle Nederlandse ziekenhuizen de plaszak met weinig inspanning en weinig extra kosten kunnen inpassen in het reguliere werkproces. Daarna kan de werkwijze landelijk worden uitgerold. Farmaceuten, waterschappen, drinkwaterbedrijven en de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat (I en W) en Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) doen mee in dit vervolgonderzoek. Initiatieven om te voorkomen dat medicijnresten in het oppervlaktewater terechtkomen zijn gebundeld in de ‘Ketenaanpak Medicijnresten uit water’ van met ministerie van IenW en de Green Deal Duurzame Zorg.

Meer informatie op www.plaszakziekenhuis.nl