De borstkliniek

Wanneer je vanwege een afwijking in je borst wordt doorverwezen naar het ziekenhuis, kom je terecht in onze borstkliniek. Er breekt een onzekere tijd aan. Daarom is het uitgangpunt van de borstkliniek om patiënten snel duidelijkheid te geven en zo goed mogelijk te begeleiden, zowel tijdens het hele traject als erna. Chirurg Gea Gooiker, internist-oncoloog Mathijs Hendriks en plastisch chirurg Willemijn ten Doeschate vertellen meer over borstkankerzorg in Noordwest.

Na een verwijzing van de huisarts gaat een patiënt eerst voor een mammografie naar de radioloog. Die kan vaak direct al zien of een tumor goed- of kwaadaardig is. In dat laatste geval, of bij twijfel, wordt er een intake gepland in de borstkliniek en wordt er een biopt gedaan. Dat gebeurt allemaal zoveel mogelijk binnen 1 werkdag. Om de diagnose rond te krijgen zijn vaak aanvullende onderzoeken nodig. Dat is voor veel patiënten een lastige en soms ook angstige tijd, omdat ze niet weten waar ze aan toe zijn. Als de diagnose duidelijk is, wordt er een behandelplan opgesteld.

Behandelplan op maat
‘We kunnen borstkanker steeds beter behandelen. Iemand krijgt een hele vervelende uitslag, maar vervolgens hebben we gelukkig wel vele mogelijkheden om er iets aan te doen’, vertelt Gea Gooiker. ‘Het behandelen van patiënten met borstkanker is echt maatwerk. Als chirurg sta ik aan het begin van het behandeltraject. Samen met de patiënt kijk ik wat de opties en keuzes zijn. Ik leg uit wat medisch gezien de beste optie is. Maar er komen natuurlijk ook veel persoonlijke wensen en voorkeuren van de patiënt bij kijken. Belangrijk is dat patiënten goed geïnformeerd zijn. Zo kunnen ze zelf een goede keuze maken over welke behandeling zij willen uit de opties die wij kunnen bieden.’ Mathijs Hendriks: ‘We maken als team het hele behandelplan. Juist door dat vooraf al te bedenken, kunnen we ook in de afweging meenemen wat voor die patiënt belangrijk is. Hoe moet het er cosmetisch uit gaan zien? Kunnen we meteen een reconstructie doen of is het verstandiger om dat later te doen? Moeten we nog rekening houden met de hobby’s of werkzaamheden van de patiënt, is het behandelplan in te passen binnen de leefomgeving van de patiënt?’ ‘Waar wij bij Noordwest heel sterk in zijn is dat er een goede samenwerking is tussen de oncologen, chirurgen en radiotherapeuten enerzijds en de chirurgen met de plastisch chirurgen anderzijds, vult Willemijn ten Doeschate aan. ‘Doordat we op chirurgisch vlak echt een hele nauwe samenwerking hebben, doen we heel veel borstsparende operaties. We doen de operatie van A tot Z samen. Ik begin met een tekening ’s morgens, de chirurg kijkt dan mee, en dan gaan we samen opereren. De chirurg haalt de tumor weg. En dan pak ik het weer op om de borst te reconstrueren. De meerwaarde is dat we dan tijdens de operatie kunnen sparren en het plan ter plekke nog kunnen aanpassen.’

Dagelijks overleg
‘We hebben elke dag een multidisciplinair overleg (MDO),’ vertelt Mathijs. ‘Daarin zijn alle dokters die een rol hebben bij de behandeling van borstkanker aanwezig. Naast de oncologen, chirurgen en plastisch chirurgen zijn dat radiologen, radiotherapeuten en pathologen. Ook onze collega’s uit Beverwijk sluiten daarbij virtueel aan. Alle gegevens worden hier gedeeld. Zo kunnen we ook zien of bepaalde uitslagen wel kloppen bij wat de andere specialismes hebben gezien. Iedere keer als er nieuwe informatie bij komt, bespreken we de patiënt opnieuw. Samen komen we dan tot het beste advies.’ Willemijn: ‘We staan uitgebreid stil bij alle patiënten en nemen alle factoren mee. Wie is de mens achter de patiënt? Wat zijn de wensen en wat kunnen we allemaal? We zijn een vast team, werken intensief met elkaar samen en hebben korte lijnen. Het voordeel voor de patiënt is dat de behandeling echt op maat wordt samengesteld.’

Goede begeleiding
‘De behandeling hangt af van verschillende factoren, zoals leeftijd, gezondheid en conditie. Maar ook: hoe ziet de borst zelf eruit? En wat is de plek van de tumor? Mijn rol is om iemand goed te begeleiden en informeren, zodat ze uiteindelijk zelf de keuze te maken,’ vertelt Gea. Mathijs vult aan: ‘De patiënt is steeds het uitganspunt in alles wat we doen. Doordat we met elkaar bepalen hoe de behandeling eruit ziet, kan elke specialist over de grenzen van zijn eigen vakgebied heen kijken. We kennen elkaars mogelijkheden”.. We proberen het aantal zorgverleners waarmee de patiënt contact heeft zo minimaal mogelijk te houden. Er is heel veel hulp voor patiënten met kanker, maar het gaat erom dat je de juiste hulp op het juiste moment inzet. Dat je de patiënt in verbinding brengt met de hulpverlener die op dat moment het meeste bij kan dragen.

Tijdens het hele behandelproces zijn er de mammacare-verpleegkundigen en de verpleegkundig specialisten die het vaste aanspreekpunt zijn voor de patiënt. Ook na het behandeltraject kunnen patiënten daar altijd terecht. Daar kunnen patiënten heel laagdrempelig vragen stellen en zorgen uiten.’

Kwaliteit van leven
We zien dat steeds meer patiënten eerst starten met chemotherapie, deels in combinatie met immunotherapie, of anti-hormonale therapie, zegt Mathijs. Het doel daarvan is genezing, maar ook de kwaliteit van leven te verbeteren. Chemo kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat de tumor kleiner wordt, dan hoeft de chirurg daarna minder weg te halen. Dat kan het verschil maken tussen een borst helemaal moet verwijderen en een borstsparende of okselsparende operatie.

Ook als genezen niet meer mogelijk is kunnen we de ziekte vaak nog wel afremmen en het moment dat de ziekte veel klachten gaat geven vooruit schuiven. Willemijn: ‘We kijken ook heel goed wat de lange termijn-effecten van bepaalde ingrepen zijn. Als een patiënt nu voor een borstsparende operatie kiest, wat is dan het risico dat de borst over een paar jaar alsnog geamputeerd moet worden? Het is heel belangrijk om die gegevens goed in kaart te brengen. Omdat wij een grote patiëntenpopulatie hebben, leveren we daar landelijk gezien ook een belangrijke bijdrage in.’

Ontwikkelingen in het vakgebied
‘De meeste ontwikkelingen binnen de borstkankerzorg zien we op oncologisch gebied,’ vertelt Willemijn. ‘Plastische chirurgie is toch meer een handvaardig beroep. Maar we kunnen wel steeds meer qua microchirurgie. Waar we eerst veel werkten met protheses kiezen patiënten nu vaak voor een behandeling met eigen weefsel, bijvoorbeeld vanuit de buik. Dat kunnen we dan onder microscoop tot een borst maken. Dat geeft vaak een prachtig resultaat.’ Gea vult aan: ‘Op chirurgisch gebied zijn we de afgelopen 10 jaar minder groots gaan opereren. Waar het vroeger heel normaal was om de hele borst te verwijderen en alle okselklieren weg te nemen, zijn nu borstsparende operaties veel gangbaarder. De leeftijd van de patiënt speelt hierbij ook een grote rol. We hebben in Noordwest best een grote groep jonge patiënten. Bijna 30% is onder de 50. Die zijn over het algemeen gezond en fit, en hebben ook nog een hele toekomst voor zich. Voor die patiënten speelt de cosmetiek natuurlijk een grote rol. Bij oudere patiënten, met relatief langzaam groeiende tumoren, kijken we juist of we ze niet overbehandelen. Dan is alleen het weghalen van de tumor óf alleen behandelen met medicijnen soms ook genoeg. Dat geldt ook voor patiënten die in het voorstadium van borstkanker zitten. Daar wordt steeds vaker gekozen voor een periodieke controle in plaats van dat er meteen actie wordt ondernomen. Want we weten nog niet of het ooit echt kanker gaat worden of niet.’

Wetenschappelijke studies
Mathijs: ‘Door mee te doen aan studies doen we ervaring op met een bepaalde nieuwe behandelingen en helpen we mee om het vakgebied vooruit te brengen. En door die studies worden ook de middelen die we in kunnen zetten bij borstkanker steeds beter. Sommige vormen van borstkanker kunnen we met chemotherapie, al dan niet in combinatie met immunotherapie, al helemaal weg krijgen. Dan haalt de chirurg nog wel de kern van de tumor weg, maar pathologisch onderzoek toont dan aan dat de kanker al helemaal weg was. We leggen de gegevens van patiënten steeds preciezer vast. Daardoor is het verloop van de ziekte en de kans dat de ziekte terugkomt steeds beter te voorspellen. ‘

Claudia Heijn is polikliniekassistent/medewerker in de Borstkliniek op locatie Den Helder.

Samen met de andere polikliniekassistenten is ze niet alleen het gezicht maar ook de stem van de polikliniek. ‘We vangen de patiënten op, voor de afspraak maar ook na afloop. Het contact is heel persoonlijk, de patiënten zijn heel open. Ze lichten vaak hun hele doopceel en dat is geen enkel probleem.’

Ervaringen
‘Op de borstkliniek is het emotioneel best wel eens lastig. Ik kan het vaak goed relativeren in de auto naar huis, maar moet er ook wel eens een nachtje over slapen. Want zo kan het dus ook gaan in het leven. Voor de patiënten is het heel fijn dat ze naast dezelfde patiënten, met dezelfde zorgen, in de wachtkamer zitten. Je merkt dat ze het prettig vinden om hun ervaringen te delen en dat kan hier.

Contact
‘Ik vind het contact met de patiënten heel belangrijk. Ze gaan vaak met heel slecht nieuws de deur uit en dan hoop ik dat ze naar huis gaan met het gevoel dat ze wat aan mij hebben gehad, dat ik ze op weg heb kunnen helpen. En als ze vragen hebben dat kunnen ze altijd contact opnemen. Dat zeg ik ook altijd als ik ze het kaartje geef met ons telefoonnummer. Als er iets onduidelijk is, neem contact met ons op. Dan kunnen we wellicht het gevoel van onrust wegnemen. Onze patiënten denken vaak dat ze teveel zijn, dan bellen ze al met de opmerking ‘Daar ben ik weer..’, maar dat geeft echt niet. Al bellen ze 10, 20 keer. Bel!’

Daniëlle Molenaar (45) vertelt over haar ervaring als patiënt met de borstkliniek van Noordwest.

‘Wat ik heel mooi vond van de begeleiding in de borstkliniek was dat ze mij ervan bewust maakten dat ik zelf keuzes kon maken. Ik werd vanaf het begin aan de hand meegenomen en door de gesprekken heen geleid door de mammacare-verpleegkundigen. Het was al snel duidelijk dat het niet goed was. Het eerste wat je dan denkt is “haal alles er maar af”. Je gaat voor veiligheid. Door een goede uitleg van de plastisch chirurg ben ik uiteindelijk voor een borstsparende operatie gegaan, terwijl ik er van tevoren eigenlijk van overtuigd was dat ik dat niet wilde. Ik kreeg de tijd om alles te laten bezinken en de mogelijkheden goed af te wegen.’

Over de borstkliniek

  • de borstkliniek van Noordwest is een van de grootse borstkankercentra van Nederland
  • alle behandelingen op het gebied van borstkanker kunnen plaatvinden in ons ziekenhuis
  • er vindt dagelijks een multidisciplinair overleg plaats. Alle patiënten worden hier besproken
  • op het gebied van borstkankerzorg heeft Noordwest een samenwerkingsverband met het RKZ in Beverwijk